Του Σταύρου Καπλάνογλου.

Όταν, πριν 40 ημέρες παρουσιάσαμε, μέσω της τηλεόρασης του FLASH TV, την άποψη μας για την αρχαία πόλη που βρίσκονταν στην θέση της σημερινής πόλης της Κοζάνης και λεγόταν ΤΥΡΙΣΣΑ, δεν περιμέναμε ότι μπορεί η πόλη αυτή να έχει μια ιστορία τόσο πολύ ενδιαφέρουσα. Η συνέχιση της έρευνας μας, μας έδωσε την εντύπωση ότι, αν μπορούσαμε να βρούμε αρκετά στοιχεία που θα έδιναν την πραγματική ιστορία αυτού του τόπου, θα αντιμετωπίζαμε στην κυριολεξία μια ιστορική βόμβα.

Δίνοντας σας, τα επιπλέον στοιχεία που συγκεντρώσαμε μέχρι στιγμής μετά την δημοσίευση του τελευταίου μας άρθρου, θέλουμε να πιστεύουμε ότι δεν είμαστε υπερβολικοί στις εκτιμήσεις μας.

Την ιστορία της περιοχής, θα μπορούσαμε να την χωρίσουμε σε 3 μέρη :

1. Την περίοδο πριν από το 1600 πχ, όπου οι ανασκαφές μας έδωσαν στην Νεκρόπολη της Κοζάνης, καθώς και τον τάφο με την διπλή ταφή μικρών παιδιών. Η Νεκρόπολη, έχει ήδη χρονολογηθεί για αυτή την περίοδο και η ιστορία της κινείται ανάμεσα στο μύθο και την ιστορία έως και 100 χρόνια μετά το τέλος του Τρωϊκού Πολέμου.

2.Τη δεύτερη περίοδο, που κινείται ανάμεσα στους κλασικούς χρόνους και την έλευση των Ρωμαίων στην περιοχή, το 168 π.Χ., μετά την μάχη της Πύδνας.

3.Την περίοδο των Ρωμαίων, που ξεκινά λίγα χρόνια αργότερα, όταν οι κάτοικοι παύουν να τους φοβούνται και εγκαθίστανται και πάλι στην περιοχή, δημιουργώντας, μάλιστα, καινούργιο νεκροταφείο στη θέση Τρίδενδρο.

ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΤΥΡΡΗΝΙΑΣ

Απ' ότι φαίνεται, στην περιοχή της Κοζάνης, από την Εορδαία και νότια υπήρχε το Βασίλειο των Τυρρηνών. Στους προϊστορικούς χρόνους, πολλοί από τους μύθους που κυκλοφορούσαν στη αρχαία Ελλάδα και έφθασαν στις μέρες μας, αναφέρονταν στην Τυρρηνία,,απόδειξη ότι αυτό το βασίλειο και οι κάτοικοι του είχαν πανελλήνια ακτινοβολία

Ο Ιωάννης Κακριδής στην σειρά βιβλίων, που επιμελήθηκε, “Ελληνική Μυθολογία” ,αναφέρεται στον Ηρακλή και τον Άθλο του Γηρυόνη.

Αφού, ο Ηρακλής σκότωσε τον Γηρυόνη, στο ποτάμι του Ανθεμούντα- ξεκινώντας από τα βουνά της Χαλκιδικής και καταλήγοντας κοντά στην Θέρμη της Θεσσαλονίκης- πέρασε από την Μυγδονία1 και κατευθύνθηκε στην Λυγκίστη2, από εκεί πήγε στην χώρα των Τυρηννών3, όπου αντιμετώπισε 2 ληστές τους οποίους και νίκησε.

Να τι γράφει ο μεγάλος αυτός καθηγητής του πανεπιστημίου Θεσ/κης:

“Από εδώ και πέρα αρχίζει το μεγάλο ταξίδι της επιστροφής. Κράτησε πολύ καιρό και ήταν γεμάτο περιπέτειες. Καθώς, ο Ηρακλής πέρασε από πολλές πόλεις, πολλοί ληστές ήθελαν να του αρπάξουν τα βόδια .... προχώρησε στην περιοχή της Αβδηρίας και έφτασε στην Λιγυστίνη. Εδώ είχε το πρώτο επεισόδιο. Τα παιδιά του Ποσειδώνα του έστησαν καρτέρι και προσπάθησαν να του τα πάρουν. Στην σύγκρουση που έγινε, ο Ηρακλής τα σκότωσε και τα δυο και συνέχισε τον δρόμο του μέσα στην Τυρρηνία.

Εκτός από τους γιους του Ποσειδώνα έλεγαν πως του επιτέθηκε ένας ολόκληρος στρατός από πάνοπλους Λίγυες.... ο Δίας για να τον βοηθήσει μάζεψε πολλά σύννεφα και αντί για βροχή έριξε πέτρες πάνω στη γη. Μ' αυτές ο Ηρακλής χτύπησε τους αντιπάλους του και άλλους σκότωσε, άλλους έδιωξε”.

Στην ίδια σειρά των βιβλίων μιλά για την Αργοναυτική Εκστρατεία και αναφέρει ότι κατασκευαστής και τιμονιέρης της Αργούς, ήταν και ο Γλαύκος από την Ανθηδώνα4.

Σε μια ναυμαχία με τους Τυρρηνούς, ήταν ο μόνος από τους Αργοναύτες, που δεν τραυματίστηκε, αλλά τελικά τον κατάπιε η θάλασσα. Όμως, ο Δίας τον λυπήθηκε και τον μεταμόρφωσε σε θαλάσσιο θεό, πράγμα που μόνο ο Ιάσονας πιστοποίησε.

Η ΥΠΟΔΟΧΗ ΤΟΥ ΓΕΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΣΤΗΝ ΓΗ ΤΩΝ ΤΥΡΡΗΝΩΝ

Στην μυθολογία του γράφει και για τον Ομηρικό Οδυσσέα :

“Γυρνώντας ο Οδυσσέας κατά τον ιστορικό Θεόπομπο, βρήκε την Πηνελόπη να έχει ανοίξει ερωτικές σχέσεις με τους μνηστήρες γι' αυτό και έφυγε αμέσως και πήγε στην Τυρρηνία όπου ίδρυσε τη Γορδυνία.

Εκεί πέθανε τιμημένος από τους κατοίκους της”.

Η Γορδυνία βρισκόταν κάπου ανάμεσα στην Έδεσσα και την σημερινή Πτολεμαΐδα.

Σε αυτή την περίοδο μπορούμε να τοποθετήσουμε και την πιθανή σχέση των κατοίκων της περιοχής με τους Ετρούσκους, τους κατοίκους της Β. Ιταλίας,όπου έφθασαν οι Τυρρηνοί.

Οι Τυρρηνοί, με τον καιρό ανέπτυξαν καλές σχέσεις με τους αυτόχθονες κατοίκους και ανέπτυξαν αργότερα ένα τεράστιο πολιτισμό. Να σημειώσουμε ότι οι Ετρούσκοι λεγόταν από τους Έλληνες Τυρρηνοί.

Επικρατεί η άποψη ότι οι Τυρηννοί της Ιταλίας προέρχονταν από την Λήμνο και την Λυδία. Θεωρείται, μάλιστα, ότι οι κάτοικοι της Τυρρηνίας ήταν θαλασσοκράτορες και δεν είναι προφανώς τυχαίο ότι η θάλασσα ανάμεσα στην Ιταλία και τη Σικελία λέγεται και σήμερα Τυρρηνικό πέλαγος. Υπάρχουν, μάλιστα, ιστορικά στοιχεία, ότι οι Τυρρηνοί πέρασαν και από τη Σικελία. 

Στην μεγάλη τους ακμή μετανάστευσαν στην Λήμνο και στα μικρασιάτικα παράλια και έτσι εξηγείται και η λατρεία της Θεάς Κυβέλης6 στην περιοχή. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα ευρήματα του Αγ. Δημητρίου και του Δρεπάνου.

Και βέβαια, τότε η θάλασσα δεν ήταν πολύ μακριά, παρά έξω από την Βέροια, καθώς ο Θερμαϊκός έμπαινε ανάμεσα στην Βέροια και την Πέλλα, που ήταν παραλιακή πόλη.7

Στη έργο του για τη μυθολογία, ο αείμνηστος καθηγητής της φιλοσοφικής σχολής Θεσσαλονίκης, Ιωάννης Κακριδής, μιλά για την σχέση Ετρούσκων -Λημνο-Τυρρηνών, αναφερόμενος στο έργο του Αισχύλου "Κάβειροι"-οι δαίμονες της Λήμνου¨:

"Οι κάτοικοι της Λήμνου χαρακτηριζόταν από το Όμηρο "Σιντιες αγριοφωνοι" ονομαζόταν από τους ΄Ελληνες Τυρσηνοί και ταυτιζόταν με τους Ετρούσκους της Ιταλίας αλλά και τους Πελασγούς (Οι Τυρσήνοι ή Τυρρηνοί εθεωρούντο Πελασγικά φύλλα)”.

Και σε άλλο σημείο γράφει:

“Για την Λήμνο έλεγαν ότι οι πρώτοι κάτοικοι ήσαν "Τυρσήνοι"(Απόλλων ο Ρόδιος)”.

Και επίσης γράφει αναφερόμενος στο έργο του Αισχύλου:

"Οι δυο αδελφοκτόνοι -Κορύβαντες-Κάβειροι ,αφού σκότωσαν τον 3ο αδερφό πήραν το ιερό κιβώτιο στο οποίο βρισκόταν το αιδοίο του Διόνυσου και κατέφυγαν στην Τυρρηνία και μετέδωσαν τη νέα λατρεία της 

“κίστης και του αιδοίου8”.

Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΕΛΙΜΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΑ ΤΩΝ ΤΥΡΡΗΝΩΝ

Ιδού τi γράφει στο βιβλίο του “Αιανή” το 1974 ο αείμνηστος Κ. Σιαμπανόπουλος:

“ Η καταγωγή των Ελιμειωτών έχει αμφισβητηθή υπό των αρχαίων συγγραφέων. Ο Θουκυδίδης, ο οποίος εγνώριζε καλώς την Μακεδονίαν, θεωρεί τους Ελιμειώτας γνήσιους γηγενείς Μακεδόνας, οι όποιοι κατώκουν την προϊστορικήν πόλιν της Ελιμιώτιδος Τύρισσαν9”.

Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΑΙΑΝΗΣ

Στο ίδιο βιβλίο, γράφει για την Αιανή:

“1. Ίδρυσις της πόλεως

ΑΙΑΝΗ, πόλις Μακεδονίας από Αιανού παιδός Ελύμου του βασιλέως των Τυρρηνών , μετοικήσαντος εις Μακεδονία· το εθνικόν Αιαναίος”. Τα ίδια ακριβώς στοιχεία αναφέρονται και στο λεξικό "Σουιδάς",το οποίο γράφτηκε προς το τέλος του 10ου αιώνα.

“Ώστε, σύμφωνα με τας ιστορικάς αυτάς πηγάς, ιδρυτής της πόλεως Αιανής υπήρξεν ο μυθικός ήρως Αιανός, ο υιός του επίσης μυθικού ήρωος Ελύμου, βασιλέως των Τυρρηνών που έκτισε την πόλιν ''Ελίμεια" την πρωτεύουσαν της Ελιμιώτιδος”.

Συνεχίζοντας ο Κ. Σιαμπανόπουλος, τοποθετεί την ίδρυση της Αιανής γύρω στο 1100 π.Χ. και θεωρεί σωστό αυτό που γράφει ο Σ. Βυζάντιος, ότι η περιοχή ήταν πυκνοκατοικημένη 50-60 χρόνια μετά τον Τρωικό πόλεμο.

Από τα ευρήματα φαίνεται, ότι η παντοδυναμία της Τύρισσας περιορίστηκε και η Αιανή και η Ελίμεια μεγάλωσαν δημιουργώντας το Νέο Βασίλειο με πρωτεύουσα την Αιανή, με βασιλείς τους Δέρδα -.Στην πόλη επικράτησε το πολίτευμα των Αθηνών, η Βουλή και ο Δήμος ,και λειτουργούσαν Δικαστήρια, με τον ίδιο τρόπο που λειτουργούσαν στην Αθήνα. Λατρεύουν τους ίδιους θεούς: Δία Τον Κρονίδη- -Απόλλωνα-Κυβέλη-Ασκληπιό-Ηρακλή και άλλους.

ΠΟΙΟ ΗΤΑΝ ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΗΣ ΤΥΡΙΣΣΑΣ

Ακόμα και σήμερα το σύμβολο της πρωτεύουσας του γειτονικού νομού της Λάρισας είναι το Άλογο. 

Σε ένα βιβλίο που βρήκαμε και αναφέρεται στην "Πρώιμη Ιστορία Των Πληθυσμών της Μεσογείου”10 λέει ότι το σύμβολο της Λάρισας ήταν το Άλογο11, όπως και για την Τύρισσα της Μακεδονίας λέει ότι ήταν ο Απόλλων.

Και ιδού το εξώφυλλο του βιβλίου και η 48η σελίδα του βιβλίου με δική μας μετάφραση:

ΤΟ ΝΟΜΙΣΜΑ ΤΗΣ ΤΥΡΙΣΣΑΣ

Υπήρχε νόμισμα της Τύρισσας και περιγραφή του εντοπίσαμε στο βιβλίο “Κατάλογος Νομισμάτων, που εξεδόθη στη Νάπολη της Ιταλίας το 182612 .

Με βάση την περιγραφή, τολμήσαμε και προχωρήσαμε στην αναπαράσταση του νομίσματος

Δείτε το αποτέλεσμα:

ΤΟ ΙΕΡΟ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΤΟΥ ΜΕΣΙΟΡΙΣΚΩ Η ΜΕΖΩΡΙΣΚΩ

Ποια ήταν η επίδραση του Απόλλωνα και στην γύρω περιοχή φαίνεται και από την πρόσφατη ανακάλυψη του1998 ,στην Ξηρολίμνη Κοζάνης. Εκεί βρέθηκε το ιερό του Απόλλωνα Του Μεσιορίσκω-που προφανώς σημαίνει αυτού που βρίσκεται ανάμεσα σε δυο βουνά.

Μπαίνοντας στο μπουγάζι της Σιάτιστας, στις σωστικές ανασκαφές της Εγνατίας Οδού το 1998, σε απόσταση 15 περίπου χιλιομέτρων από την Κοζάνη, κοντά στην Ξηρολίμνη, βρέθηκαν πάρα πολλές επιγραφές αφιερωμάτων, που απ' ότι φαίνεται είχε απήχηση και σε περιοχές έξω από την Ελιμειώτιδα, πράγμα που επιβεβαιώνει τη λατρεία του Απόλλωνα στην ευρύτερη περιοχή.

Πολλές από αυτές είναι του 2ου αιώνα π.Χ. Ας δούμε τρεις από αυτές:

1 Καλλίνικος Λαμπρ ομάχου Βεροιαῖος Ἀπόλλωνι Νομίωι

Σ' αυτήν υπάρχει αετωματική στήλη στο άνω μέρος του μαρμάρου, με ανάγλυφη παράσταση του Απόλλωνα.

2 Αμύντας Σαβυττίου Ἀπόλλωνι Μεσιορίσκῳ κατὰ ἐπιταγήν.

Και σε αυτή η αετωματική στήλη με ανάγλυφη παράσταση του Απόλλωνα βρίσκεται στο άνω μέρος του μαρμάρου.

3 Μεζωρίσκῳ εὐχήν.

Εδώ η αετωματική στήλη συναντάται στο κάτω μέρος του μαρμάρου.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ

Είναι φανερό ότι η έλευση των Ρωμαίων και των επιδρομών τους προκαλεί καταστροφή στην περιοχή, Καταστρέφεται η Ελίμεια και μαζί με αυτή απ' ότι φαίνεται και η Τύρισσα.

Ο Στράβων, ο ιστορικός της εποχής που πέρασε από την περιοχή, γράφει:

"Πριν υπήρχαν πόλεις στους τόπους του έθνους αυτού ,τώρα μόνο ερημιά υπάρχει τα δε οικήματα που υπήρχαν βρίσκονται σε σωρούς ερειπίων".

Υπήρχε παράδοση, που έλεγε ότι ο άμαχος πληθυσμός επέστρεψε στην Τύρισσα, όταν μετά την έλευση τους ηρέμησαν τα πράγματα και έτσι έχουμε μια νέα περίοδο, αυτή που θα λέγαμε και Ρωμαϊκή περίοδο.

Απόδειξη γι' αυτό είναι η απότομη διακοπή ζωής στο λόφο του Αγ. Ελευθερίου όπου τα ευρήματα των προ- ρωμαικών χρόνων είναι αρκετά και μαρτυρούν έντονη ζωή, ενώ των ρωμαϊκών χρόνων ελάχιστα.

3η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΡΩΜΑΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ

Οι πρώην κάτοικοι της Τύρισσας επιστρέφουν λοιπόν, αφού πλέον έχει φύγει ο φόβος και η ζωή αρχίζει να παίρνει τα πάνω της.

Μέχρι και το γυαλί εμφανίζεται στα σπίτια τους (γυάλινα αγγεία των Ρωμαίων), ενώ στους τάφους υπάρχουν προτομές- έργα τέχνης (Τάφος οδού Αρκαδίου). Σ' αυτή την περίοδο, όμως έρχεται και το τέλος της, καθώς εμφανίζονται και λεηλατούν την περιοχή κάθε τόσο από το 260 μ.Χ, και έπειτα οι Γότθοι.

Η ΠΙΘΑΝΟΤΕΡΗ ΑΙΤΙΑ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Οι Γότθοι εμφανίστηκαν στην Βαλκανική περίπου το 267 μ. Χ. , ίσως και λίγο πιο νωρίς. Την πρώτη εμφάνιση στην Δυτ. Μακεδονία την έκαναν, βαδίζοντας προς την Ναϊσό, σημερινή Νις της Σερβίας, όπου έγινε μια πολύ μεγάλη μάχη με τους Ρωμαίους, κατά την οποία ηττήθηκαν.

Οι Γότθοι ήταν ένα Γερμανικό φύλο , από τον ανατολικό κλάδο των Γερμανικών φύλων. Κατά τον 2ο μ. Χ. αιώνα εγκαταστάθηκαν στη Σκυθία , τη Δακία και την Παννονία . Τους 3ο και 4ο άι. επέδραμαν στις περιοχές του Βυζαντίου και αργότερα ασπάσθηκαν τον Αρειανισμό. Τον 3ο αι. χωρίστηκαν σε Βησιγότθους και Οστρογότθους. . Οι Βησιγότθοι εξαπέλυσαν στο τέλος της δεκαετίας 260-70 μ.Χ. μια από τις πρώτες και μεγαλύτερες βαρβαρικές επιδρομές που γνώρισε η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Τον επόμενο χρόνο κατεβαίνοντας μέσω θαλάσσης από την Ουκρανία όπου είχαν προσωρινά εγκατασταθεί. Περνώντας το Αιγαίο πέλαγος χωρίζονται σε ομάδες και φθάνουν κάπου κοντά στον Πειραιά. Μια ομάδα ανεβαίνει προς την Άνω Μακεδονία, ενώ μια δεύτερη φθάνει στο Θερμαϊκό κόλπο και από εκεί κατευθύνεται προς την Άνω Μακεδονία κατά ομάδες, αφού βρίσκεται μέσα στα όρια περιοχών υπό Ρωμαϊκή κατοχή. Στην Ελιμεία κατευθύνθηκαν προς τα βόρεια και στην Νις-Ναϊσό συνάντησαν στρατεύματα των Ρωμαίων με τα οποία έδωσαν σφοδρή μάχη και υπέστησαν συντριπτική ήττα. Η μάχη αυτή έμεινε γνωστή στην ιστορία σαν " Μάχη της Ναϊσσού "και οι ηττημένοι εκδιώχθηκαν πέρα από το Δούναβη.

Οι Οστρογότθοι τελικά εγκαταστάθηκαν στην, εγκαταλειμμένη από τους Ρωμαίους, επαρχία της Δακίας, Ρουμανία. Φυσικά το πρώτο αυτό πέρασμα από την περιοχή όπου υπήρχε η Τύρισσα δεν ήταν ακίνδυνο και αναίμακτο και οι κάτοικοι της περιοχής την πλήρωσαν το τίμημα με τη ζωή τους.

Στη δεκαετία του 370, οι Ούννοι άρχισαν να πιέζουν έντονα τους Γότθους, οι οποίοι με αρχηγό τον Αθηνόρηχο, το 376 ζήτησαν από το Ρωμαίο Αυτοκράτορα Βάλη να τους επιτρέψει να εγκατασταθούν νότια του Δούναβη. Ο τελευταίος τους το επέτρεψε και τους βοήθησε στο πέρασμα του ποταμού.

Οι Γότθοι κατά την είσοδο τους δεν περιορίστηκαν στις συμφωνημένες περιοχές, αλλά απάρτισαν με ληστρικές συμμορίες που τις ρήμαζαν περιοχές, όπως η Μακεδονία, η Βοσνία, η Αλβανία, η Δαλματία κ.α.

Τότε περνούν για δεύτερη φορά από την περιοχή, όπου υπήρχε η Ελιμειώτιδα, μέσα σε αυτήν εντάσσονταν και η Τύρρισα , την οποία λεηλάτησαν.

Παρ' όλ' αυτά, εξαιτίας ενός λιμού που ξέσπασε, ξέσπασε ο Γοτθικός Πόλεμος του 377-382 . Λίγα χρόνια αργότερα, βασιλιάς τους έγινε ο Αλάριχος (βασιλεύς Ούλτριχ). Με την άνοδο στο θρόνο, του Βυζάντιου του Θεοδοσίου ο Αλάριχος κέρδισε την εμπιστοσύνη του και συνεργάσθηκε μαζί του για να φύγουν οι Ούνοι.

Όταν όμως πέθανε ο Θεοδόσιος- που ήταν και ο τελευταίος αυτοκράτωρ του ενωμένου Ρωμαϊκού κράτους- άφησε την αυτοκρατορία στους 2 γιους του τον Αρκάδιο και τον Ονώριο βάζοντας επιτρόπους. Το Ανατολικό τμήμα το πήρε ο Αρκάδιος που άρχισε να νοιώθει την πίεση και την επικίνδυνη διάθεση του για την πρωτεύουσα, την Κωνσταντινούπολη. Μέσω του επιτρόπου, τον ενθάρρυνε να στραφεί προς δυσμάς της πόλης και να πιέσει τους Εθνικούς(Δωδεκαθεϊστές), δίνοντας απόλυτη ελευθερία κινήσεων.

Ο Αλάριχος ξεκίνησε τις επιδρομές του και η εκκίνηση έγινε το καλοκαίρι του 395. Προχώρησε μέσω της Δυτ. Μακεδονίας, στη Θεσσαλία, περιοχές τις οποίες μέχρι το φθινόπωρο λεηλατούσε και το Νοέμβριο έφθασε στις Θερμοπύλες .

Τακτική του, όπου έφθανε ήταν να αρπάζει ό,τι πολύτιμο έβρισκε, να καίει τα πάντα, να καταστρέφει ό.τι είχε σχέση με τους αρχαίους θεούς και να δολοφονεί τον ανδρικό πληθυσμό, αρπάζοντας τα παιδιά και τις γυναίκες ..

Το στράτευμα του, το ακολουθούσαν και ομάδες ανέργων, που είχαν ως επάγγελμα την χριστιανική θρησκεία, ή μάλλον τον “εν ονόματι αυτής διωγμό του Ελληνικού Εθνισμού” και φυσικότατα την σύληση και λαφυραγωγία των πλούσιων Ελληνικών τεμενών. Η επιδρομή αυτή επέφερε μεγάλα και βαριά τραύματα στην Ελλάδα και ανυπολόγιστες ζημιές στα έργα τέχνης. Δεν επρόκειτο περί κατακτήσεως αλλά περί συστηματικής λαφυραγωγίας των καταλυμένων Εθνικών ναών εκ των οποίων όσα δεν μπορούσαν να κουβαληθούν, καταστρέφονταν. Επειδή, μάλιστα δεν προλάβαιναν, αυτοί που είχαν αναλάβει τις καταστροφές, έκοβαν τις μύτες από τα αγάλματα και τα ακρωτηρίαζαν, με σκοπό να τα παραμορφώσουν. Τότε, σύμφωνα με κάποιους ερευνητές, καταστράφηκε και ο ναός του Δία στην Ολυμπία, που εξακολουθούσε να λειτουργεί.

Οι καταστροφές των Γότθων οφείλονται όχι μόνο στο θρήσκευμα τους, αλλά και στην τακτική τους. Οι Γότθοι επιδρομείς δεν ενδιαφερόταν να κατακτήσουν τις πόλεις, έμεναν σε καταυλισμούς και αφού άρπαζαν την λεία τους, έφευγαν.

Οι χώρες της παλιάς Ελλάδος και τα αρχαία μνημεία, όσα είχαν μείνει άθικτα μέχρι τότε, έπαθαν τόσο μεγάλες καταστροφές, ώστε αυτές οι επιδρομές να θεωρηθούν ότι αποτέλεσαν το τέλος του αρχαίου κόσμου.

Επί αιώνες η ιστορία ανάφερε τις λεηλασίες τους, εκπροσωπώντας την έννοια της βαρβαρικής επιδρομής που έρχεται έξωθεν. Και επικράτησε η άποψη ότι , οι Γότθοι είχαν σαν ασχολία, την φανατική, μετά λύσσας, καταδίωξη των Εθνικών.

Ο δε Αλάριχος, αφού διέφυγε από τους μεγαλύτερους κινδύνους και επαιρόμενος, ότι κατά κάποιο χρησμό θα ήταν ο κληρωμένος να επιφέρει το τέλος της Ρώμης και της Αυτοκρατορίας, επωφελήθηκε από την αδυναμία της Κωνσταντινούπολης, όσο το δυνατό περισσότερο. Παρέλαβε τις 4 οχυρές πόλεις του Ιλλυρικού, το Μάργο, την Ρατιαρία, την Ναϊσσό και την Θεσσαλονίκη που ήταν αληθινά κρατικά οπλοποιεία, στα οποία σφυρηλάτησε ,για 4 χρόνια, τα όπλα της σφοδρής του επιδρομής κατά της Δύσης.

Μέρος διαμονής του αποτελούσε επί το πλείστον η Αχρίδα. Εκεί προσέρχονταν οι Γότθοι των διάφορων μοιρών, ανατολικοί και δυτικοί, ιππότες ή πεζοπόροι και εκπαιδεύονταν στην ρωμαϊκή τακτική, αφού οπλίζονταν και ως Ρωμαίοι οπλίτες, σχηματίζοντας το πιο επικίνδυνο στράτευμα, το οποίο ουδέποτε συγκεντρώθηκε.

Φυσικά η ευρύτερη περιοχή υπέφερε τα πάνδεινα, ανάμεσα τους και η Άνω Μακεδονία. Ύστερα από 4 χρόνια ο Αλάριχος πιστεύοντας ότι ήρθε η ώρα να γίνει κύριος της Ρώμης, ξεκίνησε και τελικά το 410 κατέλαβε την Αιώνια Πόλη.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες που επεκράτησαν στην περιοχή, ήταν φυσικό πόλεις σαν την Τύρισσα και την Ελίμεια ,αλλά και άλλες να εξαφανισθούν από τον χάρτη.

Εν τω μεταξύ χάρτης που βρισκόταν σε αυθεντικό αντίγραφο από το 1856 με δωρεά μετά θάνατον του Ευγένιου Πόποβιτς- Παπαγιαννουση, στην βιβλιοθήκη της Κοζάνης έρχεται να επιβεβαιώσει την ύπαρξη της Τύρισσας δίπλα από την Κοζάνη και δεν είναι άλλος από την Χάρτα του Ρήγα.

Υπάρχει ανάγκη η ιστορία να ερευνηθεί από ειδικούς επιστήμονες, κυρίως αρχαιολόγους καθώς όποια προσπάθεια και αν κάνουμε θα είναι ελλειπής. Ο Δήμος πρέπει να πάρει πρωτοβουλία και να συστήσει μια επιτροπή με ανθρώπους που προσφέρονται εθελοντικά. γιατί η πόλη αυτή θα αποκτήσει μια ιστορία 3000 ετών, που την αγνοούσαμε και αυτό μόνο καλό μπορεί να φέρει. Την προσωπική μας προσφορά θα πρέπει να την θεωρεί δεδομένη από όποια θέση και αν αποφασισθεί,

Πολλές από αυτές τις πληροφορίες τις παρουσιάσαμε στην εκπομπή του του FLASH TV στις 15/1/2013, την οποία και αναρτήσαμε στο διαδίκτυο, στο You-tube, με τίτλο, “Αναζητώντας την ιστορία της Αρχαίας Τύρισσας”.

http://www.kozanilife.gr/index.php/kozani/kozaninews/item/10264-tirissa-arxaia-kozani.html